Het Nederlandse woord 'etymologie' wordt [in lijn met het Engelse 'etymology'] via het Latijnse 'etymologia' herleid tot het Griekse 'etumologia'.1 Dit Griekse woord bestaat uit de woorden 'etumon' en 'logos'. 'Etumon' refereert in zijn algemeenheid aan een wortelwoord en 'logos' is ook de wortel van het Nederlandse woord 'logica' [in lijn met het Engelse 'logic'].2 Dus etymologie kan begrepen worden als de logica over (wortel)woorden.
Logica nu betreft "de wetenschap of kunst van redenering zoals toegepast op een bepaalde afdeling van kennis of onderzoek".3 Het is samen met empirie het belangrijkste middel waarmee de academische wereld tot zijn conclusies komt.4 En dit is wat het Nederlandse achtervoegsel 'logie' [in lijn met het Engelse 'logy'] uitdrukt. Het drukt een academisch proces uit naar conclusies met betrekking tot de referent van het voor het achtervoegsel geplaatste wortelwoord. Bijvoorbeeld antropologie is het logische of academische proces naar conclusies over de mens (anthropos), en theologie is het logische of academische proces naar conclusies over God (theos).5, 6
Het Nederlandse neologisme 'etymosofie' bevat hetzelfde wortelwoord 'etymo', dat geworteld is in het Griekse 'etumon', als 'etymologie' maar zijn achtervoegsel is verschillend. Het achtervoegsel 'sofie' is [in lijn met het Engelse 'sophy'] geworteld in het Griekse 'sophia' wat aan wijsheid refereert.7 Dus waar etymologie begrepen kan worden als de logica over (wortel)woorden daar kan etymosofie begrepen worden als de wijsheid over (wortel)woorden.
Nu wordt wijsheid niet zozeer toegepast door de academische wereld, maar eerder door de contemplatieve wereld. Waar de academische wereld het menselijke vermogen van concrete rationaliteit gebruikt om logica te verwerken daar gebruikt de contemplatieve wereld het menselijke vermogen van abstracte intuïtie om wijsheid te verwerken. En deze verwerking start de contemplatieve wereld niet met empirische observatie, zoals de academische wereld doet, maar met spirituele revelatie. De academische wetenschap beweegt van empirie via logica naar geïnfereerde conclusies over wat niet wordt waargenomen en de contemplatieve wetenschap beweegt van revelatie via wijsheid naar gededuceerde conclusies over wat wel wordt waargenomen.8 Antroposofie betreft dan niet het logische of academische proces naar conclusies over de mens maar eerder het wijze of contemplatieve proces daarnaar, zoals theosofie dan het wijze of contemplatieve proces betreft naar conclusies over God. En dit geldt mutatis mutandis ook voor etymosofie in contrast met etymologie. Etymologie is het logische of academische proces naar conclusies over (wortel)woorden en etymosofie is het wijze of contemplatieve proces daarnaar.
We krijgen dus een overzicht zoals hieronder.
| (Etymo)logie | (Etymo)sofie |
| Materialistisch | Spiritualistisch |
| Academisch | Contemplatief |
| Empirie | Revelatie |
| Logica | Wijsheid |
| Rationaliteit | Intuïtie |
| Concreet denken | Abstract denken |
Figuur 1.
Combinaties van bovenstaande zijn ook mogelijk. De meeste van de etymosofieën of etymologieën onder de 'Contemplaties'-serie zijn bijvoorbeeld combinaties waar binnen de etymosofie ook etymologie wordt toegepast. Echter het verschil tussen de twee uitersten moet duidelijk neergezet worden. Etymologie is materialistisch, academisch, empiricistisch, logisch, rationeel en concreet gericht, en etymosofie is spiritualistisch, contemplatief, revelatistisch, wijs, intuïtief en abstract gericht.