Ik ben op zoek naar de betekenis van het Duitse woord 'Fummer'. Het staat reeds in 1825 op een minuutplan van het kadaster. Enig idee waar ik zoeken moet?
Ik heb begrepen dat u woonachtig bent in het Nederlandse Sittard, dat grenst aan het Duitse Selfkant, alwaar een straat gevonden wordt met de naam 'In der Fummer'.1 'Fummer' lijkt daarbij een unieke naamgeving te zijn in het geheel van zowel Duitsland als Nederland.2 'Fummer' is ook niet als woord in gebruik in het Duits en het Nederlands, ook niet in een aannemelijke aanleidende of afgeleide vorm.3, 4
Mogelijk is het woord 'Fummer' ontstaan toen een lange 's' [geschreven als 'ſ'] in het oudere Duitse woord voor 'zomer', 'summer' [tegenwoordig: 'Sommer'], werd gelezen als een 'f'.5, 6 'In der Fummer' zou in dat geval oorspronkelijk 'in de zomer' betekenen.
Een andere mogelijkheid is dat 'Fummer' een Duitse verbastering is van het Franse woord voor mest en drek, 'fumier'.7 'In der Fummer' zou dan de betekenis dragen van 'in de drek'.
Deze theorie wordt ondersteund met het gegeven dat een nabije straat de naam draagt van 'Rosenweg' [Nederlands: 'Rozenweg'],8 immers wie aan rozen denkt die denkt aan de mest die ze behoeven.9 En niet voor niets heeft de gemeente Selfkant, in navolging van de plaats Millen die onder die gemeente valt, rozen in haar wapenschild.10
Het Franse 'fumier' nu wordt geacht afkomstig te zijn van het Latijnse 'fimum', dat een zelfde betekenis draagt.11, 12 De wortel 'fum' komt zowel in het Latijn als het Frans veel voor in woorden die betrekking hebben op rook en geur, zowel onaangenaam als aangenaam, en kent bijvoorbeeld ook een afleiding in het Engelse 'fume'.13, 14, 15 En in die zin zou 'In der Fummer' ook 'in de nevel' kunnen betekenen.
De naam van een andere nabije straat nu betreft 'Im Blumental' [Nederlands: 'In het boemendal']16 en samen met de beschouwing op de nadruk op rozen in Selfkant is het dan ook niet onredelijk om te veronderstellen dat 'Fummer' in de desbetreffende straatnaam verwijst naar een bloemengeur, een parfum, 'In der Fummer' dan de betekenis gevend van 'in de bloemengeur'.
In het bijzonder zou 'Fummer' in de voorgenoemde straatnaam dan kunnen verwijzen naar de algemeen voorkomende plant duivenkervel. Deze plant wordt in het Nederlands ook wel 'aardrook' genoemd en in het Duits 'Erdrauch' en draagt de Latijnse geslachtsnaam 'Fumaria'.17, 18 'In der Fummer' zou dan de betekenis dragen van 'in de duivenkervel'.
Interessant is dat in het Duits duivenkervel ook de naam 'Feldraute' [Nederlands: 'veldruit'] kent.19 Dat is interessant omdat het Duitse 'Raute' een algemene naamgeving is voor de plant wijnruit [meer specifiek in het Duits: 'Weinraute'].20 Deze wijnruit werd door de Romeinen gebruikt als smaakgever aan bepaalde wijnen, maar wijnen werden ook smaak gegeven door ze in een speciale ruimte te roken, en deze ruimte droeg de Latijnse naam 'fūmārium'.21, 22 Deze gedachtenlijn leidt er dan toe 'In der Fummer' op te vatten in de betekenis van 'in het fumarium', alwaar dan wellicht dranken met het roken van duivenkervel op smaak gebracht werden.
Dus als er in oude tijden op de desbetreffende locatie dranken werden gerookt dan kan 'In der Fummer' de betekenis dragen van 'in het fumarium'. Als daar echter nooit dergelijke activiteiten plaatsvonden maar de plant duivenkervel, Fumaria, wel welig tierde dan kan de straatnaam de betekenis dragen van 'in de duivenkervel'. En als het niet specifiek deze duivenkervel was die daar groeide maar een willekeur aan geurige bloemen dan kan de straatnaam nog altijd de betekenis dragen van 'in de bloemengeur'. En zelfs als geen van voorgenoemde het geval was dan zou de straatnaam desnoods 'in de zomer' kunnen betekenen. En wie weet groeiden er op de desbetreffende locatie 's zomers geurige Fumaria-bloemen die werden gebruikt voor het op smaak brengen van drank in een fumarium. Minder florisant is dan de gedachte dat de straatnaam gewoon verwijst naar een nevelachtige of zelfs drekkige plek. Maar in dat laatste geval kan 'In der Fummer' wel voedend zijn voor de rozenbloei van Selfkant.